اولین مرحله برای شروع یک تحقیق از هر نوع که باشد، انتخاب موضوع است. شما بر اساس رشته تحصیلی و حوزه مورد نظر، موضوعی را انتخاب می کنید. این موضوع می تواند در ابتدا کلی باشد و سپس با مشخص کردن مسأله ای تحقیق آن را جزئی تر کنید. هر چه موضوع جزئی تر باشد و محدوده کمتری را در بر بگیرد، تحقیق جامع تر خواهد بود. برای مثال اگر شما در رشته تاریخ تحصیل می کنید گزینه های بسیاری را پیش رو دارید . تاریخ از دوره باستان تا دوره معاصر، گسترده است. همچنین شامل تاریخ ایران و جهان می شود. اگر فهرست کتابهای تاریخی را نگاه کنید می بینید که تاریخ ایران را هم مورخان ایرانی و هم مورخان بیگانه نوشته اند. شما در ابتدا باید حوزه تحقیق خود را مشخص کنید یعنی این که چه دوره ای را انتخاب می کنید و از چه زاویه ای می خواهید به تاریخ بپردازید آیا نگاه مورخان ایرانی را مورد بررسی قرار می دهید یا مورخان بیگانه و یا هر دو را؟ دوره باستان را در نظر دارید یا تاریخ بعد از اسلام را که هر یک از این دوره ها خود به سلسله های مختلف تقسیم شده است؟ برای انتخاب موضوع درست یا انتخاب درست موضوع شما باید اول هدف خود را مشخص کنید. یعنی از این تحقیق چه نتیجه ای می خواهید بگیرید؟ آیا قصد دارید زاویه دید مورخان را در مورد یک موضوع بررسی کنید و به مقایسه بپردازید؟ یا می خواهید عوامل بروز یک حادثه تاریخی را بررسی کنید؟شاید هم می خواهید عملکرد شخصیتی تاریخی را مورد نقد قرار دهید. می بینید که موضوعات بسیار گسترده هستند و همه چیز بسته به نیاز روز جامعه و همچنین هدف و علاقه شما دارد؟ ممکن است شما به تاریخ معاصر علاقه داشته باشید در این صورت گزینه های صد سال اخیر در دوره پهلوی اول و دوم و جمهوری اسلامی را پیش رو دارید. پس از مشخص کردن دوره تاریخی باید ببینید در این دوره چه کاری می خواهید انجام دهید مثلا شخصیت نخست وزیران و عملکرد آنها، روابط خارجی، اوضاع اقتصادی، اوضاع سیاسی داخلی، اعتراضات، عوامل زوال سلطنت و فعالیت های فرهنگی و.... اگر دوره های پیشین را انتخاب کرده اید نیز موضوعات فرعی بسیاری پیش رو دارید مانند: نظام دیوان سالاری، روابط حاکم و درباریان و رعیا، دلایل زوال سلسله، نقد عملکرد شخصیتها، اوضاع فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، تاثیر سیاستهای داخلی بر اوضاع اقتصادی و اجتماعی و...